De Eeuwige Vlam 25 december 2021

Vorige week zag ik op internet een foto van een man die aan het graf van de onbekende soldaat in Brussel een maaltijd aan het bereiden is boven de eeuwige vlam. Met de handen in de zakken van zijn bodywarmer en een wintermuts op zijn hoofd ziet hij er erg verkleumd uit. Zijn spullen heeft hij breed om zich heen gezet, alsof hij niet wil dat iemand bij hem in de buurt komt. Ik besloot de foto op Instagram te plaatsen.

De eerste opmerkingen die ik kreeg, waren nogal jolig. 'Slim gevonden', 'Hilarisch' en een emoji van het gezichtje tranen met tuiten lachend. (Ook dit jaar wereldwijd de meest gebruikte emoji). Een andere reactie: 'Als ik dakloos was, zou ik het ook doen.'

Ik begon me ongemakkelijk te voelen. 'Het is onmogelijk om zo'n beeld te liken, schreef iemand. En een ander: 'Het was grappig als het niet zo triest was.' Toen ik nog een paar tranen met tuiten lachende emoji's had ontvangen, kreeg ik een slecht humeur. Je lacht een dakloze niet uit. Na de opmerking 'grafschennis' besloot ik de foto te verwijderen.

...

Wat ik door mijn schrijverschap heb ontdekt, is hoe dieper je in de individuele ziel van de mens afdaalt, hoe universeler zij is. In de diepte lijken onze verlangens en onze problemen steeds meer op elkaar, tot er niets persoonlijks meer aan is. Je treft er alleen archetypen aan. Ik vind dat bevrijdend, en het verbindt ons met elkaar. Het betekent dat je in de ander alleen maar jezelf kunt zien.

Ik besloot een paar dagen geleden de foto weer op Instagram te plaatsen maar deze keer met een onderschrift: 'Voor de eerste keer begrijp ik echt de betekenis van de eeuwige vlam: het is de warmte die wij mensen zo wanhopig nodig hebben.'

Een vlammetje is niet zoetsappig of gratuit. Het is hardcore existentieel. Het vlammetje houdt ons levend. Zonder ben je dood.

De eerste reactie die ik kreeg, was 'verloedering' met daarbij de tranen met tuitend lachende emoji. Die heb ik uitgewist. Verloedering is als je bent opgehouden voor een ander te voelen. Liefde is het vlammetje in iedereen zien branden.

Deze moeilijke oefening baart kunst. De kunst van het liefhebben.


Oscar van den Bogaard
in De Standaard van 18 - 19 december 2021